Stanisław Władysław Reymont właściwie Stanisław Władysław Rejment, 7 V 1867 – 5 XII 1925 – polski prozaik, laureat nagrody Nobla 1924 r.
Urodził się we wsi Kobiele Wielkie k. Radomska jako jedno z dziewięciorga dzieci organisty Józefa Rejmenta. Dzieciństwo spędził w Tuszynie k. Łodzi. Od 1880 roku związany z Warszawą, był uczniem krawieckim u swojego szwagra, K. Jakimowicza. W 1883 uzyskał jedyne znane świadectwo z III klasy Warszawskiej Szkoły Niedzielno-Rzemieślniczej. W 1884 roku wyzwolony na czeladnika, rozpoczął występy w wędrownych trupach aktorskich pod pseudonimem Urbański. W 1888 podjął pracę na Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej jako straszy robotnik (Rogów, Krosnowa, Lipce). Około 1890 roku w Częstochowie nawiązał kontakty ze spirytystami, które wywarły wpływ na jego życie i twórczość. W grudniu 1893 przeniósł się do Warszawy, gdzie zajął się wyłącznie twórczością literacką. W 1894 jako korespondent „Tygodnika Ilustrowanego” odbył pielgrzymkę na Jasną Górę, związaną z setną rocznicą Insurekcji. Nowoczesny reportaż „Pielgrzymka do Jasnej Góry” (1895), pierwszy tej miary w naszej literaturze, przyniósł Reymontowi rozgłos i uznanie.
W 1895 roku wyjechał z rodziną Jakimowiczów do Włoch. W 1896 przebywał w Łodzi, zbierając materiały do „Ziemi Obiecanej”. Podróżował wiele i często zmieniał miejsca pobytu. Odwiedził Berlin, Brukselę. Londyn, Paryż. W 1900 roku w katastrofie kolejowej pod Warszawą uległ poważnej kontuzji, której skutki odczuwał do końca życia, otrzymane odszkodowanie (ok. 40 tys. rubli) polepszyło jednak znacznie jego sytuację materialną. W 1902 roku po poślubieniu Aurelii z Szacsznajdrów Szabłowskiej wyjechał do Francji, tam w Bretanii pracował nad powieścią „Chłopi”. Rewolucję 1905-06 przeżywał głównie w Warszawie, zajmując się pracą literacką i uczestnicząc w działaniach komitetów obywatelskich i społecznych. W 1917 uzyskał nagrodę PAU za „Chłopów” i został prezesem Komitetu Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy, poprzednika Związku Pisarzy i Dziennikarzy, któremu także prezesował. Po odzyskaniu niepodległości dwukrotnie (1919 i 1920) wyjeżdżał do środowisk polonijnych w Stanach Zjednoczonych. W 1920 roku zakupił resztówkę Kołaczkowo w pobliżu Wrześni (obecnie Muzeum Reymontowskie). Był jednym z propagatorów powołania PAL. Reymont żywo interesował się filmem i jego możliwościami. Był ze współtwórców pierwszej polskiej spółdzielni kinematograficznej. W 1924 roku otrzymał Nagrodę Nobla za „Chłopów.”
Po raz ostatni wystąpił publicznie 15 VIII 1925 na uroczystości ludowej w Wierzchosławicach jako członek PSL Piast. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Serce Reymonta wmurowano tamże w filarze Kościoła Św. Krzyża.
źródło: Literatura Polska. Przewodnik Encyklopedyczny., PWN, Warszawa 1985
Dorobek literacki Władysława Stanisława Reymont:
- wiersze odtwarzające życie codzienne w warsztacie krawieckim (ogł. jedynie we fragmentach)
- notatki dzienne prowadzone w latach 1888-1895 (w rkps)
- nowele i opowiadania poruszające problematykę społeczną i dokumentujące zainteresowanie pisarza modernistycznymi technikami pisarskimi (np. Suka, Adeptka, Franek, Sielanka, Cmentarzysko, Marzyciel)
- powieść z życia aktorów – Komediantka – przedstawiająca obraz polskiej prowincji i środowiska drugorzędnych trup aktorskich, przeżartego wzajemną nienawiścią i zazdrością
- Fermenty – fabularna kontynuacja Komediantki, w której pisarz dobitnie wyłożył swą filozofię życia, opartą na trzech wyznacznikach: życiu , śmierci i konieczności
- Ziemia obiecana – powieść ukazująca demoniczne oblicze wielkiego miasta w dobie rozwijającego się kapitalizmu, spopularyzowana dzięki świetnej ekranizacji Andrzeja Wajdy i wybitnym kreacjom aktorskim Daniela Olbrychskiego, Wojciecha Pszoniaka i Andrzeja Seweryna
- tetralogia: Chłopi – utwór kreślący wielką panoramę życia wsi końca XIX wieku, zmierzający jednocześnie do mitologizacji chłopskiego bytu
- Wampir – powieść, niezbyt udana, będąca świadectwem fascynacji pisarza okultyzmem i parapsychologią
- trylogia historyczna Rok 1794 – cykl powieściowy ukazujący zmierzch Polski szlacheckiej do czasów wybuchu insurekcji kościuszkowskiej.
